مهناز قربانی: دلایل بازنگری آیین‌نامه ساماندهی کودکان کار و خیابان بعد از 6 سال، حمایت‌های مالی از افراد دارای اختلال هویت جنسی، تدوین لایحه مدیریت آسیب‌های اجتماعی و ... از مهم‌ترین محورهای گفت‌وگو با مدیرکل آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. به گزارش مهر، دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گذشته وجود نداشت اما در سال 90 پس از ادغام وزارت رفاه در وزارتخانه‌های تعاون و کار، باتوجه به نیازی که در جامعه احساس می‌شد شکل گرفت. برهمین اساس با سید حسن موسوی چلک مدیرکل این دفتر گفتگویی در مورد برنامه‌ها و نقشی که این دفتر در کاهش و کنترل آسیب اجتماعی در کشور دارد انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

*  در ابتدا در مورد تشکیل دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و اینکه چقدر جای خالی آن در وزارتخانه احساس می‌شد، توضیح دهید.

-  در قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی وظایف مختلفی برای فعالیت وزارتخانه رفاه و تامین اجتماعی در این حوزه‌ها پیش‌بینی شده که آسیب‌های اجتماعی نیز یکی از این وظایف است که در زندگی تمامی ‌مردم دغدغه آن احساس می‌شود و برهمین اساس پس از ادغام وزارتخانه رفاه با تعاون و کار این دفتر ایجاد شد. در حوزه وزارتخانه کار، تعاون و رفاه اجتماعی در بحث آسیب‌های اجتماعی سه وظیفه کلان سیاست‌گذاری، هماهنگی و نظارت برعهده ماست به طوری که تمامی ‌واحدهای ستادی حول این سه محور فعالیت‌ها و اقدامات خود را انجام می‌دهند.

*  در سال 91 مهم‌ترین برنامه‌ای که در دست اجرا دارید، چیست؟

 -  در سال 91 چندین برنامه مهم اجرا می‌شود به طوری که اقدامات و برنامه‌ریزی‌های آن مدتی است آغاز شده به طوری که یکی از آنها پیگیری بازنگری آيين‌نامه اجرایی اورژانس اجتماعی است که در سال 84 آیین‌نامه اصلی به تصویب رسیده است که به زودی برای تصویب و بررسی به کمیسیون اجتماعی هیئت دولت ارسال خواهد شد.

*  دلیل بازنگری آیین‌نامه ساماندهی کودکان خیابان و کار پس از 6 سال چه بود؟

-  آیین‌نامه ساماندهی کودکان کار و خیابان در سال 84 به تصویب هیات دولت رسید و به موجب آن دستگاه‌های مختلف در امر ساماندهی و حمایت از کودکان کار و خیابان مسئول بودند که متاسفانه به صورت جدی پیگیری نشد به همین دلیل نیاز به بازنگری آن احساس می‌شد و به منظور اجرایی شدن و ساماندهی کودکان کار و خیابان با همکاری کارشناسان و مسئولان دستگاه‌های حمایتی زمینه بازنگری این آیین‌نامه فراهم شد. چندین ماه است که کار بازنگری آغاز شده و طی هفته آینده به اتمام رسیده و برای اظهار نظر دستگاه‌های مربوطه برای آنان ارسال خواهد شد. امیدواریم بتوانیم به زودی آیین‌نامه ساماندهی کودکان کار و خیابان را برای تصویب نهایی به هیات دولت ارسال کنیم. با تصویب هیات دولت، آیین‌نامه جدیدی برای ساماندهی کودکان در دست خواهیم داشت که با اصلاح مواردی از آيين‌نامه قبلی در جهت ساماندهی کودکان کار و خیابان اقدام خواهد شد. این آيين‌نامه با کمک بهزیستی و سازمان‌های غیردولتی تدوین و نوشته شده است. 

*  تشکیل بانک ساماندهی آسیب‌های اجتماعی کشور در حال حاضر در چه مرحله‌ای است؟

-  راه‌اندازی بانک ساماندهی آسیب‌های اجتماعی از دیگر برنامه‌های مهمی ‌است که در دستور کار قرار دارد به گونه‌ای که این بانک تمامی ‌مولفه‌های آسیب‌زا در کشور را در بر می‌گیرد و علاوه بر آسیب‌ها ، قوانین و مقررات مربوط به آن، مولفه‌ها و ساختار، منابع و خدماتی که نیاز دارد نیز بررسی و جمع‌بندی می‌شود و همچنین معرفی منابع علمی ‌مورد نیاز آسیب‌ها اعم از کتب، پژوهش، مقاله، فصلنامه و ... نیز از جمله اقداماتی است که در بانک ساماندهی آسیب‌های اجتماعی مدنظر قرار گرفته و تدوین خواهد شد. منابع اجتماعی مورد نیاز که از پژوهشکده‌ها، انجمن‌ها، سایت‌های مرتبط و شوراها جمع‌آوری شده نیز در بانک آسیب‌های اجتماعی قرار خواهند گرفت. همچنین یکی از بخش‌های این بانک نیز مربوط به آمار و ارقام آسیب‌های اجتماعی است که در دسترس مسئولان و همچنین متخصصان امر قرار خواهد گرفت که امیدواریم این بانک تا شهریورماه نهایی و برای استفاده در برنامه‌ریزی‌های کلان کشور مدنظر قرار گیرد.

*  با توجه به اینکه تا کنون آمار دقیقی از آسیب‌های اجتماعی در کشور وجود نداشت آیا تشکیل این بانک منجر به ارائه آمار و اطلاعات لازم در خصوص آسیب‌های اجتماعی در کشور می‌شود؟

-  البته این گونه نیست که هیچ آماری از آسیب‌های اجتماعی در کشور وجود نداشته باشد. برخی از آمارها محرمانه است و نه تنها درکشور ما بلکه درهیچ جای دنیا هیچ یک از سایت‌ها حق انتشار آمار محرمانه را ندارند به همین دلیل در کشور ما نیز این گونه است اما آمارهای محرمانه در اختیار مسئولان رسمی ‌و همچنین دولت قرار می‌گیرد اما در اختیار عموم و سایت‌ها خیر.  آمارهای آسیب‌های اجتماعی به گونه‌ای است که به هر دستگاهی آمار و اطلاعات لازم در خصوص آسیب‌های اجتماعی ارائه می‌شود اما حق اعلام آن را ندارند و طبیعتا به دلیل اینکه موضوع آسیب‌ها رویکردی امنیتی سیاسی دارد به طور معمول رسما ارائه نمی‌شود اما در نهایت چنانچه این بانک تشکیل شود برخی از آمارهای غیرمحرمانه به راحتی در دسترس عموم و برنامه‌ریزان قرار خواهد گرفت. علاوه بر این بانک، پیش‌نویس لایحه مدیریت آسيب‌های اجتماعی نیز تدوین می‌شود که امیدواریم بر اساس اقدامات انجام شده بتوانیم این لایحه را تا پایان سال 91 با کمک کارشناسان و متخصصان آماده و برای تصویب به دولت ارسال نماییم.

* آیا دفتر آسیب‌های اجتماعی در مورد حمایت از بیماران دارای ایدز نیز برنامه و طرحی دارد؟

-  در مورد بیماران دارای ایدز نیز اقداماتی در دست انجام است به طوری که فعال کردن کمیته حمایت‌های اجتماعی از این افراد یکی از آنهاست و در همین رابطه مصوبه هیئت وزیران به دستگاه‌های تابعه ابلاغ شده است و به زودی زمینه دعوت از  نمایندگان دستگاه‌ها به منظور برگزاری جلسه هماهنگی برای فعال کردن این کمیته انجام خواهد شد. توسعه خدمات بیمه‌ای، اقدامات معیشتی، سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان از اقداماتی که برای افراد دارای اچ آی وی مثبت و ایدز انجام می‌گیرد که بخشی از حمایت‌ها نیز مربوط به ایجاد اشتغال و تامین بخشی از نیازهای مالی این افراد است.

* آیا اختلال هویت جنسی نیز جزء آسیب اجتماعی محاسبه می‌شود و برای تامین هزینه‌های جراحی این افراد اقدامی‌کرده‌اید؟

-  بله اختلال هویت جنسی نیز نوعی آسیب اجتماعی است. به همین دلیل کمیته همسویی متشکل از نمایندگان سازمان‌های بیمه‌ای و دفتر بیمه‌های سلامت وزارت بهداشت تشکیل و جلساتی نیز برگزار شده به طوری که در نهایت منجر به این امر شد که سازمان‌های بیمه‌ای جراحی‌های افراد دارای اختلال و هویت جنسی( TS) را برعهده بگیرند. همچنین هزینه درمان‌های جانبی آنان نیز مانند هورمون درمانی، لیزردرمانی و ... باید به تصویب شورای عالی بیمه برسد که این امرنیز در دفتر بیمه‌های سلامت وزارت بهداشت پیگیری می‌شود. مشکل اصلی دو جنسه‌ها هزینه جراحی‌های آنهاست به همین دلیل با ورود وزارت بهداشت به این بخش برخی از مشکلات جراحی این افراد برطرف خواهد شد به طوری که در جلسه‌ای که با دکتر ناصحی قائم مقام معاون درمان، سلامت وزارت بهداشت داشتیم وی اعلام کرد که هزینه جراحی افراد دارای اختلال هویت جنسی تامین می‌شود. همچنین پروتکل و تعرفه‌های درمانی این امرنیز تا پایان شهریور ماه مشخص و پیگیری خواهد شد. حضور ویژه و ورود وزارت بهداشت را در این خصوص به فال نیک می‌گیریم و امیدواریم مشکلات افراد دارای اختلاف هویت جنسی در این صورت برطرف شود.

*  آماری از افراد دارای اختلال هویت جنسی درکشور وجود دارد؟

- خیر آماری در این زمینه وجود ندارد بسیاری از افراد این مشکل را ننگ و بد می‌دانند به همین دلیل تعداد دقیقی از آمار آنها در دست نیست و هستند هنوز بسیاری از افرادی که به اختلال هویت جنسی گرفتارند اما به دلیل زشت دیده شدن در کشور آن را عنوان نمی‌کنند.

*  آیا بودجه‌ای برای طرح‌ها و برنامه‌های آسیب‌های اجتماعی به دفتر شما اختصاص پیدا کرده است؟

-  بله در لایحه ارسالی به مجلس ردیفی برای حوزه آسيب‌های اجتماعی در نظر گرفته شده به طوری که برای حوزه پیشگیری از آسیب‌ها 10 میلیارد تومان و برای حوزه کنترل و کاهش آسیب نیز 30میلیارد تومان در نظر گرفته شده که امیدواریم به تصویب نهایی در مجلس برسد. البته باتوجه به اینکه ما مجری برنامه‌ها نیستیم و فقط سیاست‌گذاری می‌کنیم بنابراین اعتبار تخصیص یافته برای اجرای طرح‌ها و برنامه‌های سازمان‌های تابعه در اختیار آنان قرار می‌گیرد.

*  در صورت نیاز در اجرای برنامه‌های مربوط به آسیب‌های اجتماعی نیز ورود پیدا می‌کنید یا خیر؟

-  خیر با توجه به اینکه سیاستگذار هستیم در حوزه فعالیت‌های اجرایی وارد نمی‌شویم فقط فعالیت‌های ستادی انجام می‌دهیم. مرگ واحد ستادی زمانی اتفاق می‌افتد که وارد حوزه اجرا شوند به همین دلیل ما فقط نظارت و هماهنگی‌های لازم را برای اجرای برنامه‌ها در سازمان‌های ذیربط انجام می‌دهیم.

*  کدام سازمان مرتبط با برنامه‌های دفتر آسیب‌ها است و نحوه نظارت شما بر فعالیت‌های دستگاه‌های ذیربط چگونه است؟

-  سازمان بهزیستی از مهم‌ترین آنها است که تعامل خوب و مثبتی با آن داریم و یکی از دستگاه‌هایی است که مستتقیم با آن در ارتباط هستیم به طوری که بسیاری از برنامه‌ها و طرح‌های این سازمان مرتبط با فعالیت‌های ماست. تهیه گزارش از اقدامات انجام شده، برگزاری جلسات، مراجعه به سازمان‌ها و بازدید از آنها، تهیه گزارش از عملکرد و شاخصه‌ها از اقداماتی است که برای نظارت و عملکرد و اجرای برنامه‌های سازمان ها انجام می‌شود و تاکنون سازمان بهزیستی در تمامی حوزه‌ها گزارش‌هایی به دفتر آسیب‌ها ارائه کرده و جلسات مختلفی نیز با مسئولان آن سازمان برگزارکرده‌ایم به طوری که مشکلی در این خصوص وجود ندارد و بیشتر در حوزه‌هایی وارد می‌شویم که مربوط به پیشگیری از آسيب‌های اجتماعی است. 

*  در مورد آسیب‌های اجتماعی نوپدید نیز برنامه‌ای دارید؟

- مدتی است که بحث آسیب‌های اجتماعی نوپدید مانند اینترنت، موبایل، ماهواره و ... مطرح شده است به همین دلیل در این خصوص کارگروهی برای بررسی آسیب‌های ناشی از این موارد ایجاد و تشکیلات اداری نیز در نظر گرفته شده است که به زودی فعالیت‌های خود را درمورد آسیب‌های اجتماعی نوپدید آغاز خواهیم کرد و اولین همایش آسیب‌های اجتماعی ناشی از فضای مجازی را نیز در آذر ماه برگزار می‌شود.