"جی.کی.رولینگ" را با ترجمه‌های او می‌شناسند. ویدا اسلامیه "هری پاتر و تالار اسرار"، "هری پاتر و زندانی آزکابان"، "هری پاتر و جام آتش" ،"هری پاتر و محفل ققنوس"، "هری پاتر و شاهزاده دورگه" و "هری پاتر و یادگاران مرگ" را به فارسی برگردانده است. خودش این باره می‌گوید: هری پاتر شخصیت جذاب و بامزه‌ای دارد که آدم خود به خود به طرفش کشیده می‌شود، یک بچه جادوگر یتیم. با یک دوست واقع‌گرا و درس‌خوان و یک دوست ماجراجو و بزن بهادر که اگر هر کدام‌شان نباشند، داستان یک چیزی کم دارد! اخیرا اخباری مبنی بر ادامه قصه‌های هری‌پاتر به قلم رولینگ در ایران منتشر شد و با را بر آن داشت به بهانه این اتفاق با ویدا اسلامیه گفت گو گو کنیم. شرح این گفت و گو را در ادامه مطلب بخوانید:

خبر ادامه داستان هری‌پاتر صحت دارد؟

من هم این خبر را شنیده‌ام. بعد از پیگیری‌هایی که انجام دادم متوجه شدم در سایت خانم "رولینگ" که اسمش "پاتر مور" هست نوشته‌های جدید ایشان ارائه شده است. در واقع خبری از کتاب جدید نیست فقط بخش‌های جدیدی که به این داستان افزوده‌اند در همان سایت منتشر شده است. شما باید در سایت مراحل را رد می‌کردید تا مطالب ظاهر می‌شد. در واقع اضافه جزئیاتی راجع به شخصیت‌ها، مکان‌ها، تاریخچه مختصر و ... بود. دیدم حتی استخراج آن مطالب هم فایده خاصی ندارد چرا که مطالب اضافی در خود سایت معنا دارند.

به عنوان مترجم کارهای هری‌پاتر نظرتان درباره این لابیرنت پیچیده برای گرفتن چند مطلب اضافی چیست؟

من واقعا دلیل این کار را نمی دانم. به نظرم خانم رولینگ بیشتر در شاخه خلاقیتش کار می‌کند و داشتن مخاطبان بیشتر برایش اهمیت چندانی ندارد. به هر حال او می‌داند در کل دنیا مخاطب دارد. شاید می خواهد برای بچه‌ها سرگرمی ایجاد کند.

با این اوصاف باید گفت خبری از کار مستقل و جدید نیست...

تا آنجایی که من می‌دانم خبری که سه ماه پیش منتشر شد گواه همین موضوع بود. اگر در ادامه همان مطالب را جمع آوری کرده‌ است من خبر ندارم.

شما تا امروز کدام یک از کتاب‌های خانم رولینگ را ترجمه کرده‌اید؟

به گمان خودم هر آنچه تا امروز نوشته است را ترجمه کرده‌ام. علاوه بر مجموعه هری پاتر، ایشان سه داستان هم برای بزرگسالان کار کرد که آنها را هم ترجمه کردم. یکی از این رمان‌ها که اجتماعی هم بود "خلا موقت" نام داشت که آن را ترجمه کردم. بعد از آن مجموعه کارآگاهی پلیسی را نوشت که اولینش "آوای فاخته" نام داشت و آن را هم ترجمه کرده‌ام.

به عنوان مترجم آثار رولینگ در ایران نظرتان درباره فروش هری پاتر در ایران چیست؟

اگر بخواهیم نسبتا به آثار دیگری که در حوزه نوجوانان در ایران منتشر شده باید بگویم فروش خوبی داشته است. کتاب‌های اول مجموعه به چاپ سی‌ام هم رسیده‌اند. ضمن آنکه در آن سال‌ها تیراژ 5000 بود. "هری پاتر و یادگاران مرگ" آخرین مجموعه بود که از سری کتاب‌های هری پاتر ترجمه کردم. هنوز هم آن کتاب‌ها دارند تجدید چاپ می‌شوند.

همان‌طور که خودتان می‌دانید بسامد مطالعه و آنچه به عنوان آمار مطالعه ذکر می‌کنند قابل ذکر نیست. با این توضیح می‌شود نتیجه گرفت نوجوانان ایرانی امروز با کتاب رابطه خوبی ندارند. به نظر شما چرا آنها به سراغ "هری پاتر" می‌روند؟ به خاطر فانتزی بودن کتاب یا عامل دیگری؟

به نظر من نوجوانان در مقایسه با بقیه گروه‌های سنی مطالعه بیشتری دارند. شاید به آن خاطر که وقت‌شان آزادتر است یا دغدغه بزرگسالان را ندارند. از سوی دیگر باید بپذیریم کتاب‌های فانتزی، ماجراجویی و علمی-تخیلی جذابیت خودشان را دارند و بچه‌ها را جذب می‌کنند.

به نظر شما نثر رولینگ در کتاب‌های هری پاتر به لحاظ ادبی چگونه است؟

به نظر من نثر او به لحاظ ادبی غنی و پربار است.

با این وصف می‌شود کتاب‌های او را ذیل ادبیات جدی بررسی کرد؟

شاید خیلی جدی نه اما در محدوده کتاب‌های فانتزی قابل تامل است. خلاقیتی که او در کارهایش به کار می‌برد و توصیف‌های پر شاخ و برگش گواه همین موضوع است. اصلا شاید به همین خاطر باشد که مخاطبان کتاب‌های هری پاتر نسبت به افراد و شخصیت‌ها ذهنیت شفافی دارند. به نظر من رولینگ در شخصیت‌پردازی و فضاسازی قوی است.

جایگاه رولینگ در میان نویسنده‌های معاصر کشورش چگونه است؟ آیا صرفا به عنوان یک نویسنده پرفروش بررسی می‌شود یا جزء نویسندگانی است که حتی به لحاظ ادبی هم اهمیت دارد؟

از نظر من کارهای او از لحاظ ادبی بیشتر به عنوان یک پدیده مورد توجه است و آن هم دقیقا به خاطر پرفروش بودن آثارش است.

جایی می‌خواندم خانم رولینگ به واسطه همین کتاب‌ها ثروت کلانی را به دست آورده است. به نظر شما آیا ممکن است در ایران نویسنده‌ای پیدا شود که به واسطه نوشتن داستان درآمد قابل توجهی داشته باشد؟

قطعا نه. به این خاطر که اولا در ایران کپی‌رایت اصلا رعایت نمی‌شود. مضافا اگر فرد مترجم باشد رسیدن به این نکته غیر ممکن است. از سوی دیگر رولینگ به زبان انگلیسی می‌نویسد، با توجه به عمومیت این زبان در سراسر جهان جمعیت زیادی هستند که مشتاق خواندن کارهای او هستند.

گفتید رولینگ جز هری‌پاتر کارهای دیگری هم داشته است. آن کارها به اندازه هری پاتر با اقبال مواجه شدند؟

فکر نمی‌کنم. البته کسانی که با کتاب‌های رولینگ بزرگ شده‌اند طبیعی است که تا حدودی بقیه کار‌های او را هم پیگیری کنند. اما من ندیدم بقیه به کتاب‌های دیگر ایشان اقبال نشان دهند.

نویسندگان‌تان را چگونه انتخاب می‌کنید؟ به نظر می‌رسد هیچ کدام‌شان غیر از خانم رولینگ شناخته شده نیستند؟

به نحوی می‌شود گفت من عادت کرده‌ام برای نوجوانان کار کنم. از سوی دیگر خواستم حوزه‌های دیگر را هم تجربه کنم. به عنوان مثال کتاب مردانه "بازی کن، زنانه پیروز باش" دقیقا به این خاطر از سوی من ارائه شد که خواستم حوزه‌های مختلف را آزموده باشم. همه این کتاب‌ها تجربه‌هایی بودند که باید آزموده می‌شدند.

اگر قرار باشد فاکتورهای سوق پیدا کردن مترجم برای حضور در وادی کتاب‌های نوجوانان را کنار هم بگذاریم، فاکتورهای اقتصادی هم نقش غیر قابل انکاری ایفا می‌کنند. غیر از این عامل چه دلیل دیگری شما را به این سمت سوق می‌دهد؟

من از همان ابتدا که با مجموعه هری‌ پاتر شروع شد وارد این جریان شدم. اگر بخواهیم عوامل اقتصادی را هم در نظر بگیریم کار کردن برای نوجوانان مفید‌تر است چرا که آنها بهتر کتاب می‌خوانند. از سوی دیگر به نظر من سرمایه‌گذاری روی این رده سنی ارزشمند است چرا‌که هر چه روی این رده سنی بیشتر کار کنیم آینده کشور را بهتر پی‌ریزی کرده ایم.

تعریف شما از یک کتاب خوب چیست؟ چه می‌شود که قضاوت شما یک کتاب را خوب معرفی کند و دیگری را بد؟

من کتابی را دوست دارم که کشش داشته باشم. گاهی اوقات کتاب‌هایی را می‌خوانید که بعد از خواندن 50 صفحه از آن هم هیچ کششی در شما ایجاد نمی‌کنم. به نظر من خیلی مهم است که کتاب شما را با خود همراه کند و این میل را در شما به وجود بیاورد که خواندنش را ادامه دهید. از سوی دیگر محتوا هم اهمیت دارد. فرقی نمی‌کند کتاب برای چه رده سنی نوشته شده‌است. مهم این است که نویسنده حرفی برای گفتن داشته‌باشد. مهم این است که خواند شما را به فکر وادارد. مهم این است که نوجوان بعد از خواندن کتاب با مسائل دنیای بیرون ارتباط برقرار کند و بتواند در محیط بیرونی نتیجه افکار خود را عملیاتی کند.

هری پاتر همه این ویژگی‌ها را داشت؟

حداقل کشش داشت. از سوی دیگر به عنوان یک کتاب فانتری محتوای قابل قبولی هم داشت.