* دكتر منوچهر قاسمي

به طور كلي آموزش عمومي در ايران از سال 1313 توسط شوراي عالي فرهنگ تصويب شد. طبق اين تصويب‌نامه كودكان از 5سالگي به مراكز آموزشي كودكستان و با تغيير نام بعدها  در مكاني به نام مهدكودك سرگرم آموزش‌هاي مقدماتي مي‌شوند. اين دوره‌ها بعدا به نام پيش‌دبستان در ايران رايج گرديد اما ورود و گذراندن آن هرگز اجباري نبود به طوري كه هنوز هم دوره پيش‌دبستان اجباري نيست و متاسفانه وزارت آموزش و پرورش در آخرين تغييراتي كه در برنامه‌هاي آموزشي ايران اعلام نمود، دوره پيش‌دبستان را به طور جدي مورد توجه قرار نداده، يعني دوره پيش‌دبستان چون گذشته به صورت داوطلبانه و غيراجباري است يا به عبارت ديگر دانش‌آموزان به طور رسمي دوره دبستان را آغاز مي‌كنند اما گذرانيدن دوره پيش‌دبستان اجباري نيست. البته فراموش نكنيد كه در ساير كشورها نيز به غير از فرانسه دوره پيش‌دبستان داوطلبانه بوده و داراي شهريه مي‌باشد. واقعيت اين است كه با توجه به ارزيابي‌هاي روان‌شناسي و مطالعه اصول علوم تربيتي فراگيري انسان از 5سالگي به بعد كاملا مقدور است و كودكان مي‌توانند با تسلط و فرصت ذهني مناسب خود آماده فراگيري دروس در سال‌هاي بعد باشند.

تحقيقات نشان داده است دانش‌آموزاني كه حداقل دو سال پيش‌دبستان را گذرانيده‌اند در دوره دبستان فراگيري بهتر و موفق‌تري از دانش‌آموزاني داشته‌اند كه آموزش را از دبستان شروع كرده‌اند. معمولا دوره 5 تا 7 سال بهترين آغاز براي فراگيري است، حتي در كشور ما چند سال قبل كه دوره اساس مطرح شد، مقرر گرديد كه دانش‌آموزان از پنج سال و نيم تا هفت سال و نيم را در پيش‌دبستان بگذرانند و از هفت سال و نيم به بعد به دبستان وارد شده و دوره‌هاي بعدي را طي كنند.

نكته ديگر اين است كه اهداف دوره پيش‌دبستان اگر به دقت مورد واكاوي قرار گيرد مشخص خواهد شد كه پرورش عادات مفيد در كودك براي  تندرستي، ايجاد مهارت‌ها و همچنين رفتار پسنديده اجتماعي و پرورش استعدادهاي هنري ، ايجاد حس اعتماد به نفس در كودك به سادگي مقدور است اما دوره اساس فقط به صورت يك برنامه كلي مطرح شد و در عمل ارائه نشد. به هر صورت اين واقعيت را بايد بپذيريم كه براي ايجاد يك آموزش واگرا بايد از دوره پيش‌دبستان آغاز كرد يعني پرورش استعدادها، پرورش قواي جسمي، ايجاد مهارت‌هاي اساسي در زمينه خواندن، حساب كردن، نوشتن و نيز آموزش رفتارهاي اجتماعي ضروري و لازم است. لذا به نظر مي‌رسد براي آنكه بتوان در ايران در زمينه توسعه و رشد دوره‌هاي پيش‌دبستاني موفق بود بايد نظام آموزش و پرورش بار ديگر مورد بررسي و تجديدنظر جدي قرار گرفته و دوره پيش‌دبستان نيز به دوره آموزش رايگان و سراسري مبدل گردد. ضمن اينكه بايد به محتواي آموزش در اين دوره‌ها توجه شاياني شود و  در زمينه ايجاد تفكر خلاق، جست‌وجوگري و بهره‌گيري از توان ذاتي كودكان برنامه‌ريزي صحيحي ارائه گردد.

* متخصص علوم تربيتي از دانشگاه لندن