خبر بسیار کوتاه بود اما بسیار غم انگیز، "نیروهای مسلح داعش با پرتاب بمب و مواد منفجره بقایای شهر باستانی حضر (هترا) را نابود کردند". شهر حضر یا هترا از معدود آثار به جا مانده از امپراتوری اشکانی بود که بر خرابههای شهر باستانی آشوری حضر بنا شده بود. منطقه بین النهرین و شمال خلیج فارس از دیرباز عرصه نشو و نمای بزرگترین و قدیمیترین تمدنهای بشری بوده است. تمدنهای بزرگ سومری، عیلام، آشور و ماد فارغ از این که سامی یا آریایی و یا نژادهای ناشناخته دیگری که بودند در کشمکش تاریخ در این منطقه، تمدن را در جهان پی ریزی کردهاند. بسیاری از محصولات تمدن جدید مانند خط، مفرغ، استفاده از آهن، همچنین اسطورهها و مذاهب در این منطقه پا گرفتهاند و هم اکنون این منطقه زیر چکمه بی تمدنترین ابنای بشر یعنی تندروهای داعش قرار گرفته است. به گزارش بی بی سی منابع کردی در شمال عراق اعلام کردهاند که گروه داعش عملیات تخریب خرابههای شهر باستانی هترا (حضر) را آغاز کردهاند. شهر هترا از معدود آثار بهجا مانده از دوران اشکانی است و قدمتی بیش از دو هزار سال دارد. خرابههای این شهر با دیوارها و ستونهای بلند، نمونه بارزی از شهرهای آن دوران بهشمار میرود. معبد "هترا" (Hatra) اثری مربوط به قرن سوم پیش از میلاد، در وسط یک بیابان واقع شده است. این اثر مربوط به دوران تمدنهای باستانی پیش از مسیحیت و بنا بر اعتقادات آن زمان، متعلق به خدای خورشید، "شاماش" است. این معبد با انواع مجسمه و تصویر بر روی دیوارهای آن تزئین شده و همین تزئینات و ستونهای عظیم و مجسمهها ، معبد هترا را به یکی از شگفتانگیزترین آثار باستانی عراق تبدیل کرده است. هترا یکی از آثار ارزشمندی است که گرچه کیلومترها دورتر از مرزهای سیاسی امروز ایران قراردارد، اما در معماری و فرهنگ آن آمیزهای از سه تمدن ایرانی، یونانی و رومی به چشم میخورد. مهمترین محوطه باستانی به جا مانده از دوران اشکانیان، در منطقهای بین رودهای دجله و فرات، واقع شده و 105کیلومتر با شهر موصل فاصله دارد. هترا از اوایل قرن اول میلادی، قلمرو حکمرانی یک سلسله محلی بوده و شواهد باستانشناسی و ترجمه متن کتیبههای موجود در این شهر نشان میدهند که هترا در قرن دوم میلادی رونق گرفته و در همان دوران به میزان چشمگیری بر وسعت آن افزوده شده است. بیشتر بناهای هترا از سنگ آهک و سنگ گچ ساخته شدهاند و تلفیقی از معماری آشوری، هلنیستی (یونانی)، اشکانی (پارتی) و رومی هستند. دیوارهای معبد اصلی شهر نیز از سنگهای کندهکاری شده با نقوش و تصاویر مرسوم دوران اشکانیان ساخته شدهاند. اما هترا که روزگاری شهری پر رونق و زیبا بود، پس از متروکه ماندن در سال 241 میلادی به تدریج رو به زوال گذاشت و در این مدت زلزله نیز به روند تخریب آن کمک کرد. متاسفانه اکنون نیز جنگ و درگیریها در عراق، وضعیت شهر هترا را وخیمتر کرده و این محوطه باستانی که از سال 1985 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده، اکنون در وضعیت خطرناکی به سر میبرد. گزارشهای مربوط به تخریب خرابههای شهر باستانی هترا درحالی منتشر شده که گفته شد داعش عملیات تخریب شهر باستانی نمرود را آغاز کرده است. شهر تاریخی نمرود که از آن به عنوان نگین تمدن آشوری یاد میشود در قرن۱۳ پیش از میلاد و در حاشیه رود دجله، حدود ۳۰کیلومتری جنوبشرقی موصل، بنیان گذاشته شد. جدول زیر نشاندهنده میراث فرهنگی در خطر عراق است:
ردیف نام سال ورود به لیست در خطر
1 شهر باستانی آشور 2002
2 شهر باستانی اربیل 2014
3 معبد و شهر هترا 1985
4 شهر قدیم سامرا 2007
فهرست زیر نیز میراث پیشنهادی عراق به سازمان یونسکو برای بررسی است:
ردیف نام سال پیشنهاد
1 شهر اور 2000
2 شهر نمرود 2000
3 شهر نینوا 2000
4 شهر واسیوا 2000
5 مجموعه تمدن بابل 2003
6 وادی السلام نجف 2011
7 شهر آمدی 2011
سازمان یونسکو، تخریب شهر باستانی نمرود را جنایت جنگی خوانده است. این اقدام داعش همچنین با خشم باستان شناسان مواجه شده است. استان نینوا که شهرهای موصل، نمرود و برخی از مکانهای تاریخی دیگر عراق در آن قرار دارند از تابستان سال ۲۰۱۴ به تصرف شبهنظامیان داعش در آمده است.
|