مهرداد ناظری/اريك فروم در كتاب هنر عشق­ورزي مي­نويسد: «‌تمام كوشش­هاي آدمي براي عشق ورزيدن محكوم به شكست است، مگر خود او با جديت تمام براي تكميل شخصيت خويش بكوشد، تا آنجا كه به جهان­بيني سازنده­اي دست يابد. اگر آدمي همسايه‌اش را دوست نداشته باشد و از فروتني واقعي، شهامت، ايمان و انضباط بي­بهره باشد از عشق فردي خرسند نخواهد گشت. در فرهنگ­هايي كه اين صفات نادرند؛ كسب استعداد مهر ورزيدن نيز به ناچار در حكم موفقيتي نادر خواهد بود.» (فروم، 1371:1). نكاتي كه فروم به آنها اشاره مي­كند، در خور تأمل و توجه است. در حقيقت با اين تفاسير، عشق به سادگي محقق نمي­شود، مگر در درون ذهنيات و روحيات هر فرد اين تغييرات ايجاد گردد. بنابراين اگر براي انسان هويت مستقلي تحت عنوان عاشقانه قائل باشيم، براي تحقق آن تلاش زيادي لازم است. چگونه مي­توان اين گوهر دروني را تقويت نمود و به مرحله شكوفايي رساند؟

شايد اولين قدم مقابله و مواجهه با پليدي­ها، كينه­ها و بغض­هاي دروني در هر فرد باشد. پالايش جسم، پالايش روان و تصعيد شعرواره وجود، مي­تواند راه برون رفت از اين شرايط باشد. جرالد جامپولسكي در اين باره مي­گويد: «‌شما مي­بايست خواستار آن باشيد كه به هر فردي در اين جهان بنگريد و به آنها عشق بورزيد با تمام عشقي كه در درون شماست بدون آن كه انتظار چيزي در مقابل آن داشته باشيد.» (جامپولسكي، 1983) اين شايد يك تمرين دقيق براي رسيدن به موفقيت باشد، موفقيتي كه شاكله­ي آن دوري‌گزيني از بغض و كينه و دل بستن به هر آنچه كه انساني، خوب و خوشايند است. صبحت از هويت عاشقانه به ميان آمد، نبايد از ياد ببريم كه انسان موجودي­ست كه در ابتداي تولد با هويت انتسابي و مشخصاتي كه پدر و مادر بر آنها اطلاق مي­كنند، شناخته مي­شوند. آنچه از انسان نام انسان را به جا مي­گذارد، حركت او به سوي هويت اكتسابي است. در جامعه‌شناسي انساني كه با تلاش و كوشش، موجودي تاثيرگذار، نوآور و پيشرو مي­شود، مورد توجه قرار مي‌دهند. لذا مي­توان اين گونه عنوان نمود كه عشق، موهبتي­ست كه در تك‌تك سلول­هاي هر فرد رخنه كرده و او را دچار دگرديسي و تغييرات اساسي نسبت به گذشته مي­كند. اما چه چيز باعث توقف رشد هويت عاشقانه انسان‌ها شده است؟ علم جامعه‌‌شناسي مي­گويد: غلبه تمدن پدرسالاري، آميزه­هاي تعصب­آميز و سنگ‌فكري­ها عامل اساسي اين ركود و عقب‌ماندگي است. اگر در تصوير عشق كامل، انسان‌ها به آن حدي از رشد مي­رسند كه خود را دوست مي­دارند، به ديگران همه چيز را اهدا مي­كنند و نفرت در دل هيچ‌كس جايي ندارد. در تمدن بشري و به ويژه در مشرق زمين غلبه تفكر مرد­سالاري، زمينه مهمي­ست كه به نابودي تصوير مناسب از خود (image Self) دامن زده است. تمدن مردانه، روح عشق را نابود ساخته و همه چيز را با منطق جنسيتي تعريف مي­كند. در چنين فضايي زنان عاشق مردان مي­شوند، چون از تنهايي مي­ترسند و حتي در چنين فضايي مردان هم عشق را در مفهوم وابستگي، رهايي از درد و ... مي­شناسند و مي­فهمند. در حالي كه اگر روح تمدن از استبداد مردسالاري رهايي يابد، زمينه براي بروز هويت عاشقانه مهيا خواهد شد. عشق با حضور زنان خود شكوفا در جامعه ميسر است و مرداني كه سوگيري عاطفي و غرض‌ورزي مردانه، نداشته و شجاعت، ايثار و بخشش را مي­شناسند. يك جامعه موفق، سربلند و پويا، جامعه­ايست كه زنان، در ارتباط جنسي خود را مي­يابند، مردان روحشان صيقل مي­يابد و در ارتباطات اجتماعي عشق مبادله مي­شود. براي آنكه جامعه­اي به مرحله تولد هويت عاشقانه برسد، نياز به عبور است، عبور از خودشيفتگي­ها، باورهاي تعصب­آميز، نگاه نابرابر داشتن به زن و مرد‌ و تناقض­هاي آموزشي­ست. حديث عشق، حديث جانفشاني­ها و رهايي­ها از محدوديت­هاي ادراكي، احساسي است. اساس و بنياد جهان هستي بر اساس روند ديالتيكي عشق و عقل بنا نهاده شده،‌ ديالتيكي كه نه جدل محو كننده­ي ­تز و آنتي­تز، بلكه ايجاد سنتزي كه از هر دو مولفه­ي اول بالاتر و اولي­تر است. عشق ترانه جان‌بخش و نغمه­ي سرمست و آهنگ حركت زمين است زيرا در سينه­ي هر آدمي كانون و محفل آن است.