گروه جامعه/چهارشنبه سوری که جشنی آریایی و بسیار کهن است در کشورهای دیگر و فرهنگ‌های نزدیک‌تر به ما نیز به نحوی از انحا جشن گرفته می‌شود. نکته جالب این است که به دلیل انحرافات ایجاد شده در چهارشنبه سوری و جایگزینی رسوم زیبا و پر معنی با بمب و نارنجک این رسم رفته رفته تخریب شده و جوانان ایرانی در شهرهای بزرگ حتی به‌هالووین متمایل شده و آن شب را هم در محافل خصوصی جشن می‌گیرند. در صورتی که اصل ماجرا یعنی برادر بزرگتر‌هالووین همان چهارشنبه سوری خودمان است. مراسم جشن‌هالویین که در کشورهایی اروپای آمریکا و هم اکنو ن تقریبا در بسیاری از کشورهای دنیا برگزار می‌شود جشنی است که به طور کامل با چهارشنبه سوری ما ایرانیان همانند است. آخرین روز ماه اکتبر (نهم آبان ماه) زمان برگزاری این جشن در کشورهای اروپایی و آمریکایی است که به نام‌هالووین (Halloween) یعنی روز همه مقدسین معروف است. این جشن نه تنها در ظاهر بیرونی خود اعم از آتش‌بازی و غیره شبیه است بلکه در باطن نیز با اهدافی هماننند شکل گرفته است. همانندی‌های ظاهری در این شب بسیاری از افراد در این شب لباس‌های عجیب و غیرمرسوم می‌پوشند و کودکان برای جمع‌آوری نبات و آجیل به در خانه دیگران می‌روند. که یادآور رسم قاشق زنی است در کشورهای اسکاندیناوی در این روز آتش می‌افروزند و دور آن نشسته آرزو می‌کنند. ترقه بازی ترساندن یکدیگر از رسوم مشترک هردو جشن است ضمن آنکه اغذیه مخصوص آن شب که نزد اقوام مختلف فرق دارد نیز در این شب خورده می‌شود. بعد از هر دوی این جشن‌ها عید اصلی فرا می‌رسد که در ایران نوروز و در کشورهای مسیحی عید میلاد مسیح است. پوشیدن لباس‌هایی از پوست سر حیوانات، پیشگویی توسط کشیشان، خوردن سیب که سمبل پومانا (خدای میوه و درخت) بود و بردن باقی مانده‌های آتش و خاکستر به بام خانه‌ها که همگی بیانگر شباهت‌های زیاد با چهارشنبه سوری و یا حتی شب یلداست. چهارشنبه سوری به اعتقاد ایرانیان باستان شبی است که ارواح مردگان به خانه‌های خود سر می‌زنند و روشن کردن آتش به این منظور بوده است که ارواح راه خانه خود را پیدا کنند. جشن‌هالووین که از دوهزار سال قبل تاکنون میان غربیان برگزار می‌شود، بیان کننده اعتقاد پیشینیان آنان به جهان آخرت است. همانطور که ورود اسلام در ایران بر جشن‌هایی چون نوروز و چهارشنبه سوری تاثیر گذاشت ورود مسیحیت به ارو پا نیز توسط رومی‌ها بر این جشن تاثیر گذاشت. پس از گذشت سالیان دراز و با حمله رومی‌ها به مناطقی مانند اسکاتلند، انگلیس و ایرلند، آیین‌هالووین دچار تغییراتی شد که ورود مسیحیان کریستین به این سرزمین و اختلاط عقاید آنها به یکدیگر در این تغییرات بی‌تأثیر نبود تا آنجا که کم‌کم «شب همه مقدسین» دیگر تنها متعلق به ارواح پاک نبود بلکه شیاطین و ارواح خبیثه را نیز در این جشن حاضر می‌دانستند. از این رو برخی از مردم در جشن‌هالووین لباس‌های عجیب و ترسناک می‌پوشیدند تا در برابر ارواح گناهکار ایستادگی کنند و به شکلی نمادین آنها را ترسانده و از میان خود برانند. رفته رفته با شکل‌گیری زندگی شهری، کشاورزان تنها قشری شدند که مصرانه این جشن را برگزار می‌کردند و برای آن به در خانه‌ها می‌رفتند و طلب غذا و خوراک برای پذیرایی در جشن می‌کردند. در همین دوران موضوع تریت (رفتار نیک) treatو تریک (حیله و نیرنگ) trick پیش آمد، به این صورت که اگر کسی سخاوت به خرج می‌داد و چیزهای بیشتری به‌هالووین اهدا می‌کرد برای او یک کار نیک انجام می‌دادند و هر کس کالا یا خوراک قابل توجهی نمی‌داد او را به سخره و بازی می‌گرفتند. اوایل سده 19 بسیاری از ایرلندی‌ها به آمریکا مهاجرت کردند و به این ترتیب بسیاری از آیین‌ها و اعتقاداتشان بار دیگر دچار تغییر و تحول شد به عنوان مثال آمریکایی‌ها حضور شیاطین و ارواح گناهکار در‌هالووین را بیشتر مورد استقبال قرار دادند و بیشتر سمبل‌هایی که برای آن در نظر گرفتند ترسناک و خشن بود تا آنجا که شرارت و شیطنت در این شب کاملاً عادی و معمولی به نظر می‌رسید. گاه پیش می‌آمد که راه مردم را می‌بستند، به در خانه‌ها سبزی و میوه پرتاب می‌کردند، با سنگ و کلوخ دودکش خانه‌ها را مسدود می‌کردند و دیگران را مورد آزار و اذیت قرار می‌دادند با این عنوان که این اتفاقات ناشی از حضور ارواح موذی و شیاطین است و آنها هستند که مرم را «تحریک» می‌کنند. این اعمال باعث شد برگزاری‌هالووین در آمریکا برای مدتی متوقف و مسکوت بماند و پس از آن برای اولین بار به طور رسمی‌ در سال 1920 به شکلی متعادل در آمریکا، ‌هالووین جشن گرفته و به عنوان یک روز مذهبی شناخته شد. هر چند که باز هم این مراسم با آنچه در ذهن و نیت پدیدآورندگان قدیمی ‌آن بود بسیار متفاوت برگزار شد. به هر حال بین‌هالووین و چهارشنبه سوری شباهت‌های فراوانی هست که از مراوده فرهنگی اقوام ژرمن در شمال اروپا و سلتی در مرکز اروپا و جزیره بریتانیا منجر شده است. شاید ریشه همه این مراسم به یک اعتقاد آریایی بر می‌گردد که در سالیان بسیار دور در سه شاخه بزرگ به هند ایران و اروپا مهاجرت کرده و رسوم مشترکی را پدید آورده اند که در تعامل با شرایط مذهبی و اجتماعی متفاوت در هند و ایران و اروپا به اشکال متفاوتی جلوه گر شده است.