|
|
شهاب الدین/زمانیکه نت یک ملودی را میخواهید دشیفر یا به عبارتی روخوانی کنید، در واقع میبایست دو مولفه را همزمان بهصورت موازی در نظر بگیرید، یعنی فواصل فرکانسی را از یک طرف و کشش هر نت را از طرف دیگر که در یکدیگر پیوند خوردهاند. اصولا برای قطعههای آوازی، شعر یا متن آواز را هم بالای نت قطعه نوشتهاند و متن کلام را هجا به هجا بالای نتها قرار دادهاند که خواننده بداند هر هجا از لحاظ فرکانسی و کشش به چه صورت است. متاسفانه در آواز کلاسیک ایرانی هنرجویان تنها از طریق شنیداری آموزش میبینند و هر کسی تنها میتواند به درک و تشخیص ذاتی خود تکیه کند و میبایست سینه به سینه آن چیزی را که از استاد میشنود اجرا کند. برخلاف آموزش آواز کلاسیک که تمام ابعاد ملودی حتی دینامیکهای لحظه به لحظهی قطعه را هم بهصورت مشخص تعریف کرده و به خواننده ارائه میدهد و هنرجو میتواند با آگاهی داشتن نسبت به این پارامترها مهارت خود را تقویت کند. متاسفانه هنوز در ایران بهصورت جدی روی متدهای آموزشی فعالیتهایی انجام نشده است. در هر حال نبود یک بینش دقیق و موشکافانه موجب به بارآمدن یکسری نقصهای اجرایی فراگیر شده است که در اغلب خوانندهها دیده میشود؛ مخصوصا در خوانندههای پاپ که عموما از استعداد شنیداری سطحیتری برخوردارند. یکی از ضعفهایی که شاید به جرات بتوان گفت حتی در اجرای خوانندههای حرفهای هم مشاهده میشود بیتوجهی به جایگاه صامتها در میان دو مصوت است. حالا یعنی چه؟ شعری را مثال میزنم: «توی گستردهی رویا» چند بخش است؟ هشت بخش. ساختار ملودی مورد نظر ما در بخشهای (تو)، (یِ)، (گُس)، (تَر)، (دِه)، (یِ)، (رو)، (یا) تلقیق شده است. اگر کمی دقت کنید بخش سوم (گ+س) است و مصوت (گُ) با صامت (س) قطع میشود، در واقع بعضی از بخشهای صدادار دارای یک صامت هم هستند مانند بخش چهارم (تَر) که بخش صدادار (ت) دارای یک صامت (ر) نیز میباشد. حالا در این میان اگر کمی بیدقتی کنیم و صامت را سریعتر از زمان خودش بیاوریم، کشش صدای مصوت را کوتاه و قطع میکند و آن چیزی که ما بهعنوان وصل بودن در آواز به آن نیاز داریم رخ نمیدهد. در مثال فوق در بخش سوم (گُس)، در صورت عدم توجه به این موضوع اگر مقدار کشش صدای (گُ) را با آوردن زود هنگام (س) قطع کنید میبینید که ملودی زیبای شما دچار سکتهها و شکافهای آزار دهندهای از جنس (سسسسس) میشود، در حالیکه آوای مورد نظر ما باید در (گُ) بهصورت کامل شنیده شود و حرف (س) نباید با زود آمدنش مانند یک ترمز، مصوت ما را قطع کند. در واقع میبایست هر صامت در انتهای زمان مصوت خودش بیاید و در آخرین لحظه به بخش بعدی خود بچسبد، نه زودتر! یعنی حرف (س) را باید در آخرین لحظهی کشش (گُ) قبل از اجرای بخش صدادار بعدی یعنی (تَر) آورد. و در مورد این بخش هم حرف (ر) باید در انتهاترین حالت زمانی خودش به (دِه) بچسبد و گرنه حرف (ر) صدای (تَ) را قطع میکند، بنابراین میتوانید کشش آواز را با این کلام به این صورت در نظر بگیرید: (تو ...یِ...گُ....ستَ....ردِه....یِ...رو...یا...) برای تمرین و درک بهتر زمانبندی این موضوع میتوانیم هر بخش صداداری را در شعر اصلی که دارای یک صامت است مشخص کنیم و صامتش را از روی آن برداریم و آواز را بدون وجود آن صامتها اجرا کنیم، بهعنوان مثال در کلام بالا به این شکل بخوانیم: (تو)، (یِ)، (گُ)، (تَ)، (دِ)، (یِ)، (رو)، (یا) و زمانیکه وصل بودن ملودی را در تلفیق با کلام تجربه کردیم حالا بر میگردیم به متن اصلی و با دقت به جایگاه آنها، صامتهای مزاحم را در آخرین لحظات زمانی خودش به بخش صدادار بعدی میچسبانیم تا به آوازمان لطمهای وارد نشود. بعضی از دوستان خیلی تاکید دارند که باید در آواز حتما کلام به وضوح شنیده شود و خوانندگان سنتی را مورد نقد قرار میدهند که شنونده از شعر آنها به هیچ وجه چیزی سر در نمیآورد این موضوع دقیقا از جایی نشات میگیرد که خواننده بیشتر تمایل دارد که آوازش را از لحاظ ملودیک پربار و غنی سازد و وصل بودن بازدم و صدا آنچنان برایش حائز اهمیت میشود که به نظر میرسد کلام در حال جویده شدن است و به هیچ وجه لحن گفتار با بار معنایی خواننده همخوانی ندارد و فقط و فقط آواز مانند آوایی اجرا میشود که کلام هویتش را در پس زمینهی آن آوا پیدا میکند. کاملا واضح است باید زمانیکه آوازی را با کلام ارائه میدهیم به جنبهی لحن و مفهوم و احساس متن هم توجه کنیم و به قولی نه اجازه دهیم "سیخ بسوزه و نه کباب!". در حقیقت هر دو بعد باید بهصورت مجزا بررسی و تمرین شود و رسیدن به این استاندارد واقعا کار دشواری است؛ یعنی دو شخصیت آواز و مفهوم بهطور دقیق در هم تنیده شوند و در واقع نه مانند بعضی از دوستان که کلام را میجوند و میخوانند شود و نه آن دسته از دوستانی که آواز خواندن را دکلمهای در شب شعر خود تلقی میکنند.
|
|
|
|
|
مطالب دیگر این شماره
|
|
|
|
شما در اینجا قرار دارید :
شماره : |
شماره 715 |
تاریخ : |
بیست و هفتم مردادماه |
سال : |
1394 |
|
|
|
پر بازدید ها |
|
|
پیوند ها |
|
|
|
|