مهرداد ناظری/

یکی از مشکلاتی که هر فرد در زندگی با آن مواجه می‌شود نرسیدن به اهداف و آرزوهایی است که در سر دارد. گاهی به دلیل وجود موانع و مشکلات فرد به اهداف خود نمی‌رسد. این حالت را ناکامی می‌گویند که در صورت تداوم آن می‌تواند با پرخاشگری، نارضایتی، خشونت‌طلبی و افسردگی همراه شود. در هر حال باید در نظر داشت انسان موجودی‌ست که همواره در پی رسیدن به مطلوبیت است و در نتیجه ی هر آن چه که او را از رسیدن به خواسته‌هایش دور نماید، با مشکلاتی مواجه می‌شود. به عبارت دیگر ما باید بتوانیم برای حل مشکلات راه‌حلی پیدا کنیم و عدم پیدا کردن راه‌حل می‌تواند با احساس حقارت یا ناراحتی و نارضایتی در فرد متجلی شود. اما به لحاظ روانشناسی انسان مکانیزم‌های متفاوتی برای مقابله با مشکلات دارد. برخی از این مکانیزم‌های داخلی ناسالم و برخی در رده سالم و بهنجار دسته‌بندی می‌شوند. به عنوان مثال اگر فردی به خواسته خود نرسد و در برابر آن شروع به دلیل تراشی و بهانه‌گیری نماید این روش مکانیزم دفاعی ناسالم است. اما در مکانیزم دفاعی سالم فرد به اقدامات مثمرثمر و موثری دست می‌زند. به عنوان مثال  اگر در رسیدن به هدفی دچار مشکل شد، می تواند هدف را تغییر دهد. یکی از مکانیزم‌‌های دفاعی موثر در انسان تاثیرپذیری از عنصر عشق در زندگی است. در حقیقت انسانی که عاشق است توانایی انعطاف‌پذیری در برابر مشکلات را داراست و اگر در یک راه به موفقیت نرسد راه‌های دیگر را تجربه می‌کند. لذا اگر انسانی توانایی عشق‌ورزی داشته باشد در مواجهه با مشکلات در مسیرهای مطمئن دیگر قدم می‌گذارد. انسان‌های عاشق دارای هیجانات فزاینده برای انجام کارهای خوب و متفاوت هستند اگر آن‌ها در پیدا کردن یک شغل مناسب دچار مشکل شوند بلافاصله می‌توانند جایگزین‌های متعددی برای آن بیابند. بسیاری از نخبگان و نوابغ جهان به همین روال عمل کردند. به عنوان مثل ادیسون در مدرسه شاگرد ضعیفی بود اما بعد از  اخراج توانست ابداعات بزرگی را برای بشریت انجام دهد. لذا باید در نظر داشت مکانیزم‌های دفاعی گاهی باعث ایجاد انگیزه‌های مثبت برای انجام کارها می‌شود. ما باید بتوانیم در انسان‌ها رویه‌ایی برای استفاده از مکانیزم‌های دفاعی سالم را به جای مکانیزم‌های دفاعی ناسالم تقویت کنیم. هرچند گاهی امکان دارد یک فرد در مواجهه با یک مسأله دچار زیاده‌خواهی شود و از تکامل خود بازبماند. اما نوعی بازتولید ذهنی- احساسی وی یا تقویت رویه‌های مثبت می‌تواند او را در فضای متفاوتی قرار دهد. مثل دختری که در ازدواج اول خود ناموفق است و بعد از طلاق تصمیم به خودکشی می‌گیرد اما جایگزینی مثبت یعنی کار برای کودکان بی‌سرپرست او را دچار تحول می‌کند و چه بسا که نیرو و انرژی که از کودکان می‌گیرد او را در عشق دوم موفق‌تر خواهد کرد. لذا باید در نظر داشت تاکید و توجه به عشق به عنوان یک زمینه می‌تواند عملکرد فرد را در زندگی بهبود بخشیده و او را به نتایج مطلوب و اهداف متعالی‌تری رهنمون سازد.