شهاب الدین/

با توجه به اخبار و شایعاتی که در مورد صدایتان مطرح شده به احتمال زیاد، یک صدای شل و هوا دار بدون شاخصه‌های آوازی مثل ریتم و رنگ و رزونانس کامل، داریم!!بدون اینکه در نظر بگیرید تنفس شکمی دارید یا سینه‌ای و از همه مهم تر، وجودِ انقباض درعضلات شکم که متاسفانه در حین صحبت کردنتان به سهولت اتفاق می‌افتد! همیشه از قدیم می‌گفتند با یک دست که نمی‌شود دو هندوانه را بلند کرد! بدبختیِ آواز دراین جاست که نه تنها دوعدد بلکه هفت، هشت و ده عدد هندوانه  را با هم باید بلند کنیم. همانطور که می‌دانید ما با ساز عجیبی روبه رو هستیم که ترکیب شگفت انگیزی از یک ساز زهی و بادی‌ست و اساس تکنیک ما را کنترل دمیدن و یا همان بازدم تشکیل می‌دهد. همیشه بحث‌های متنوعی در مورد تنفس در متدهای آموزشی مطرح می‌شود و به نظر می‌رسد که هر کسی هم خود را نسبت به این مقوله آگاه میداند ولی بدون شک تنفس یکی از حساس‌ترین تکنیک‌های آواز محسوب می‌شود که حتی بزرگ مرد آواز کلاسیک پاواروتی هم در اوج شهرتش ضعف خود را در تنفس‌اش کشف کرد و آن را عاملی دانست که موجب می‌شد در همه اجراهایش در کنسرت‌های مختلف با یک توانایی قاطع ظاهرنشود و مدام کنترل او را نسبت به صدایش به چالش بکشد. همانطور که واضح است تنفس دو مرحله دارد: دم و بازدم. در متد آموزشی راجرلاو بسیار کاربردی و علمی هر دو مرحله این گونه آموزش داده می‌شود.

مرحله اول، دم:به سادگی دراز بکش، کتابی رابه روی شکمت بگذار، حرکتِ کتاب را روی شکم در حین تنفس در نظر بگیر، این تصویر رادر ذهنت نگهدار و وقتی ایستادی دستهایت را به روی سینه بگذار، بدون آن که شانه‌ها و سینه حرکت کند، به آرامی از بینی نفس بکش. در نظر داشته باش که بدون هیچ زحمتی از جانبِ تو، باید شکم و کمی پهلوها باد شود. برای این منظور می‌توانی تجسم کنی که باد کنکی درون شکمت در حال باد شدن است. این امری کاملا طبیعی‌ست که هر کودکی به این شیوه نفس می‌کشد ولی متاسفانه به دلیل سرکوب‌های احساسی و عاطفی  که در طول زندگی متحمل می‌شویم، با گذشت زمان، تنفس‌مان به مرور از حالت طبیعی خارج شده و حالتی کاملا سطحی پیدا کرده است. بسیاری از هنرجویان رفتاری اغراق آمیز در همین مرحله دارند و در حین تنفس چنان شکم را در حالتی از انفجار به جلو پر می‌کنند که کاملا من را به یادخانم‌های باردار می‌اندازند! همان طور که راجرلاو توضیح می‌دهد، حرکت شکم در دم بسیار آرام و طبیعی است و فراموش نکنید نفس گرفتن از دهان هم تنفس دیافراگمی محسوب نمی‌شود وتاکید می‌کند بسیاری ازهنرجویان همیشه گله دارند که راه بینی آنها تاحدودی مسدود و کیپ است و من در جواب آنها ضرب المثلی می‌گویم که «همه با همان اتوبوسی می‌روند که شما میروی» حالااگر بخواهیم مفهوم این ضرب المثل بی‌مزه‌ی آمریکایی را بدانیم یعنی اکثرغریب به اتفاق هنرجویان این مشکل را دارند. راجر لاو توضیح می‌دهد نیازی به نگرانی نیست و همین مقداری که نفس می‌گیرید برای آوازتان کافی‌ست و مشکلی پیش نمی‌آید و از دیگر مواردی که تاکید می‌کند این است که نیازی نیست برای عمیق‌تر نفس گرفتن، دم را نیم ساعت به داخل بکشید این عمل به سادگی بو کردن یک گل رز می‌ماند و باید بدون هیچ اضافه کاری از جانب ما، در حالتی کاملا طبیعی اتفاق بیفتد.

مرحله دوم، باز دم: این مرحله شاید به نظر ساده می‌آید ولی دقیقا همان تکنیکی محسوب می‌شود که کمترخواننده‌ای از آن برخوردار است. دستت را به روی شکمت بگذار و بلند بگو . go go .می‌بینید که عضلاتِ شکم منقبض می‌شود! این انقباض همان چیزی است که مارا از قله‌های یک آوازِ بی نظیر به تهِ دره‌های فشارو تنش و عدم کنترل روی صدایمان پرتاب می‌کند. در حالی که عکسِ این موضوع در اغلب دوره‌های ِآواز مانند همان‌هایی که من هم در گذشته گذراندم توصیه می‌شود که شکمت را سفت و منقبض کن و یا حتی به داخل یا بیرون ضربه بزن! باور نمی‌کنید که من برای این منظور در کلاس آوازم، پیانو بلند می‌کردم! انقباض در این عضلات که عضلات تنفسی نامیده می‌شوند موجب شده که در جریان پیوسته و آرام بازدمی که باید تارهای صوتی را لحظه به لحظه در آوازمان ساپورت کند، اختلال ایجاد شود و به همان مقدار کنترلمان نسبت به صدایمان به دردسر بیافتد. تشابه جالبی که راجرلاو در ارتباط با این موضوع مطرح می‌کند این است که آن را همچون گارسن هتل پنچ ستاره‌ای در نظر می‌گیرد که همواره لیوان آب شما را بدون اینکه شما ازحضور او آگاهی داشته باشید لحظه به لحظه پر می‌کند و اجازه نمی‌دهد که لیوان شما در طول اقامت تان برسرمیز، لحظه‌ای خالی شود. به همین دلیل راجرلاو همواره به هنرجویان گوشزد می‌کند که در حین آواز دستمان را به روی شکم بگذاریم و اجازه دهیم تا شکم بدون هیچ گونه تنش و انقباضی آرام و آرام و به تدریج  خالی و به عقب برگردد و در صورت احساس در انقباض عضلات تنفسی، شکم را ماساژ دهیم و مرتبا به آن یادآوری کنیم که باید از سر راه آواز خواندن‌مان به کناری رود و با ایجاد انقباض در جریان بازدم‌مان اختلالی ایجاد نکند.حالا در نظر بگیرید در حالی که تمامی عضلات‌مان به نوعی تحت تاثیرهم قرار می گیرند باید بتوانیم ازیک طرف با لب و زبان، بازدم را کاملا قوی، قیچی قیچی کنیم(تکنیک مردک چینی) تا صدایمان برجسته و کشیده شود ولی همزمان نباید شکم منقبض شود و حالا تصور کنید اگربه لبخند داخلی و جایگاه زبان، سیب گلو و انسداد حنجره و جنبه‌های موسیقایی آواز مثل کشش‌ها یا همان الگوهای ریتمیک را با نوانس و دینامیک ها و لحن مرتبط با شعر و تحریر ومسائل مرتبط با ژانرموسیقی اجرایتان هم، همزمان بخواهید توجه داشته باشید، مسلما از آن هفت، هشت و ده تا هندوانه‌ای که اول قصه تعریف کردم خیلی بیشتر خواهد شد... و اینجاست که می‌فهمیم آواز خواندن ِحرفه‌ای، واقعا نیاز به ساعت‌ها تمرین روزانه دارد!! پس حداقل ازهمین الان بلند و پررنگ صحبت کنید تا بتوانید تنش‌هایی که در آرام و بی‌رمق صحبت کردن‌تان پنهان شده، شناسایی کنید تا به مرور از مشکلاتی که برایتان گفتم جان سالم به در ببرید.