چند سالی است که بازی‌های لیگ و تیم ملی فوتبال کشورمان با مشکل حضور ناچیز و کم رمق تماشاگران روبرو است. قهر هواداران فوتبال با سکوی ورزشگاه‌ها موجب می‌شود فوتبال از شور و هیجان خاص خود تهی شود. شمار تماشاگران فوتبال ما هر روز کم و کمتر می‌شود. بر پایه ی آمارهای موجود، میانگین تماشاگران بازی‌های لیگ برتر در فصل گذشته (فصل سیزدهم) یعنی فصلی که منتهی به جام جهانی2014 برزیل بود، عدد ناامید کننده ی هفت هزار و 200 تَن در هر مسابقه را نشان می‌دهد. زمین چمن ورزشگاه آزادی که روزگاری جهنم تیم‌های رقیب استقلال، پرسپولیس و تیم ملی بود، این روزها در جریان مسابقه‌های مختلف و حتی مهم، کمتر شاهد حضور چند ده هزار نفری تماشاگران ایرانی است و معدود هیجانش به مسابقه ی تیم‌های ملی فوتبال امید ایران و افغانستان بر می‌گردد که افغانی‌های مقیم ایران برای حمایت از تیم امید کشورشان به ورزشگاه آزادی آمده بودند. بررسی‌های مختلف نشان می‌دهد کم شدن تماشاگران فوتبال تابعی از عوامل مختلف است که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود:

1- یکی از مهمترین دلیل‌های کاهش تماشاگران فوتبال در ورزشگاه‌های کشور پخش مستقیم بازی‌ها از رسانه‌های مختلف بخصوص رسانه ی ملی است. برخی از فوتبالی‌ها و فوتبال دوستان قدیمی‌می‌گویند در سالیان پیشین جمعیتی بیش از ظرفیت ورزشگاه‌ها برای تماشای مسابقه ی تیم ملی یا بازی‌های استقلال و پرسپولیس به ورزشگاه‌ها می‌آمد. دلیل آن هم این بود که در گذشته پخش مستقیم بازی‌های فوتبال کمتر از تلویزیون انجام می‌شد و هواداران باید برای اطلاع از نتیجه ی بازی تیم محبوب خود یک یا چند روز منتظر چاپ روزنامه‌های ورزشی می‌شدند. البته پخش مستقیم و رایگان بازی‌های فوتبال تنها به بازی‌های داخلی مربوط نمی‌شود. در یک دهه ی گذشته پخش مستقیم بازی‌های جام جهانی فوتبال و رقابت‌های پرشمار اروپایی از رسانه ی ملی موجب شده تماشاگران، بازی‌های فوتبال حرفه یی را با فوتبال بی کیفیت داخلی همسنجی کنند و در نتیجه رغبت چندانی برای حضور در ورزشگاه از خود نشان ندهند.

2- با نگاهی واقع بینانه به بازی‌های فوتبال تیم‌های ملی و باشگاهی در 2 دهه‌ی گذشته به این نتیجه می‌رسیم که این تیم‌ها از لحاظ کیفی پیشرفت آنچنانی نداشته‌اند. اگر در گذشته شاهد رشد و پرورش ستاره‌های بزرگی همچون «علی پروین»، «ناصر حجازی»، «علی دایی»، «مهدی مهدوی کیا» و ... بودیم امروز فوتبال ما با وجود اینکه لقب حرفه یی را یدک می‌کشد، در فقر شدید ستاره به سر می‌برد. برخی از کارشناسان بر این باورند خداحافظی «جواد نکونام» کاپیتان پیشین از تیم ملی فوتبال کشورمان پایانی بر نسل طلایی فوتبالیست‌های ایرانی است. رفتن بازیکنان فوتبال به سمت قرارداد‌های میلیاردی و مشکلات مالی باشگاه‌های ایرانی یکی از مهمترین دلیل‌های تهی شدن لیگ برتر از ستاره‌ها است. استعدادهای فوتبالی ایران پس از درخشش در لیگ داخلی با پیشنهاد‌های نجومی‌از سوی باشگاه‌های عربی مواجهه می‌شوند و با رفتن به لیگ‌های بی کیفیت این کشورها به نوعی فوتبال خود را در مسیر سراشیبی قرار می‌دهند. تعداد کمی‌از ستاره‌هایی که در لیگ ایران می‌مانند، دیگر مانند گذشته به پیراهن تیم باشگاهی خود تعصب زیادی ندارند و این خود موجب می‌شود بازیکن محبوب هواداران در میانه ی لیگ تیم را تنها گذاشته و راهی تیم‌های دیگر یا لیگ فوتبال قطر یا امارات شود.

3- رشد ورزش‌های گروهی دیگر همچون والیبال و بسکتبال، در یک دهه ی گذشته یکی دیگر از عواملی است که تاثیر زیادی بر کاهش تماشاگران فوتبال در ورزشگاه‌های ایران داشته است. اگر تا یک دهه ی گذشته تنها فوتبال بود که می‌توانست برای جوانان و نوجوانان شادی و هیجان زیادی به بار آورد ولی درخشش تیم‌های ملی والیبال و بسکتبال کشورمان در عرصه‌های آسیایی و جهانی موجب شد تماشاگران ایرانی، ورزشگاه‌های محل برگزاری بازی‌های والیبال و بسکتبال را بر سکوهای دور مستطیل سبز ترجیح دهند.

در 2 سال گذشته تیم ملی والیبال کشورمان افتخاراتی فراتر از انتظار در عرصه‌های جهانی کسب و به یکی از مهمترین قدرت‌های والیبال دنیا تبدیل شده است. این تیم با صعود به لیگ جهانی توانست زمینه‌های حضور تیم‌های بزرگی همچون «برزیل»، «آلمان» و «ایتالیا» را در ایران فراهم و سالن 12 هزار نفری آزادی را پر از تماشاگر کند.

4- دلیل دیگری که برای کم شدن تماشاگران بیان می‌شود، نبود خدمات مناسب در ورزشگاه‌های فوتبال است. اگر یک بررسی کلی از استادیوم‌های فوتبال ایران انجام دهیم می‌بینیم که امکانات این ورزشگاه‌ها پایین تر از استانداردهای برگزاری بازی‌های بین المللی و حتی داخلی است. ورزشگاه‌های ایرانی افزون بر مشکلات فنی، چمن نامناسب و نور ناکافی برای برگزاری مسابقه‌ها، شرایط مساعدی برای پذیرایی از تماشاگران ندارد. نباید فراموش کرد که در بسیاری از ورزشگاه‌های پیشرفته ی دنیا برای حضور تماشاگر در استادیوم ارزش زیادی قایل می‌شوند و سعی می‌کنند بهترین امکانات را در اختیار هواداران تیم‌ها قرار دهند. این در حالی است که استادیوم‌های ما وضعیتی متفاوت با دیگر کشورهای صاحب فوتبال دارد. نبودن بوفه و سرویس بهداشتی مناسب در ورزشگاه‌ها و همچنین دور بودن این مکان‌ها از شهر، از دیگر مشکلات سر راه حضور تماشاگران در ورزشگاه‌ها است.

5- فحاشی و نبود امنیت روانی و حتی جانی لازم، یکی دیگر از مسایلی است که باعث افت قابل توجه شمار تماشاگران نسبت به فصل گذشته شده است. امروزه ورزشگاه‌های کشور به محلی برای تخلیه ی روانی ناشی از مشکلات اجتماعی گوناگون از سوی برخی افراد تبدیل شده است تا جایی که به گواه برخی از ناظران، هدف شماری از افراد از حضور در ورزشگاه بیشتر تخلیه ی روانی خود به شدیدترین و ناهنجارترین شکل ممکن است تا تماشای فوتبال و این موجب می‌شود دیگر افراد کمتر تمایلی برای حضور خود یا فرزندانشان در ورزشگاه داشته باشند. البته رفتارهای هنجارشکنانه ی ورزشگاه‌ها تنها به برخی از تماشاگرنماها محدود نمی‌شود بلکه برخی از بازیکنان فوتبال که خود باید الگویی برای نوجوانان و جوانان باشند با انجام رفتارهایی ناشایست مردم و طرفداران فوتبال را از رفتن به ورزشگاه بازمی‌دارند. نمونه ی این مساله، شادی پس از گل تعدادی از بازیکنان بود که جنجال‌های زیادی به راه انداخت.

6- افزون بر موارد یاد شده نمی‌توان از مشکلات اقتصادی تماشاگران فوتبال چشم پوشی کرد. در حالی که بیشتر تماشاگران فوتبال طیف جوان و نوجوان جامعه هستند و کمتر استقلال اقتصادی دارند، گران شدن بلیت ورود به ورزشگاه‌ها و همچنین خطوط اتوبوسرانی و مترو نیز خود مشکلی به مشکلات افراد مشتاق به تماشای فوتبال افزوده است. اگر در گذشته به خاطر قیمت مناسب بلیت‌ها، جوانان و نوجوانان با 10 تا 12 هزار تومان می‌توانستند نیمروز خوب و شادی برای خود فراهم کنند ولی اکنون به خاطر مشکلات اقتصادی و افزایش چشمگیر قیمت بلیت، ورزش دوستان علاقمند به حضور در ورزشگاه‌ها هزینه‌های خود را سنگین می‌بینند. در پایان باید گفت فوتبال به عنوان یک ورزش گروهیِ بدون تماشگر خالی از هیجان است. شمار زیاد تماشاگران ایرانی که روزگاری سرمایه ی اصلی فوتبال ما بود، امروز به دسته‌ها و گروه‌های چند صد نفره و پرشدن ورزشگاه یکصدهزار نفری آزادی دیگر به یک رویا تبدیل شده است و این می‌تواند زنگ خطری برای این رشته ی ورزشی محبوب باشد. اگر مسوولان ورزشی برای این شرایط چاره یی نیاندیشند و ورزشگاه‌ها و تیم‌های ما همچنان بدون تماشاگر یا کم تماشاگر بماند در آینده یی نه چندان دور باید منتظر کم رونق شدن و حتی رو به احتضار رفتن این ورزش باشیم./غفار میرزایی - ایسنا